Συζητώντας για τον Ιουλιανό και τη διαχρονική πορεία της κοινωνικής μηχανικής...
1)Αγαπητέ κ. Μήτσιου, είστε ο άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια έχετε ως στόχο σας την αποκατάσταση της εικόνας που είχαμε οι Έλληνες για τον φιλόσοφο και αυτοκράτορα Ιουλιανό. Ποιοι λόγοι σας οδήγησαν να πάρετε αυτήν την απόφαση;
- (1) Κατ� αρχήν σας ευχαριστώ πολύ που μου αναγνωρίζετε ότι είμαι «ο άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια έχει ως στόχο την αποκατάσταση της εικόνας που είχαμε οι Έλληνες για τον φιλόσοφο και αυτοκράτορα Ιουλιανό»! Το λέω και το εννοώ, διότι δυστυχώς είναι αλήθεια πως εδώ και 1.700 χρόνια οι Έλληνες λόγω της αγνοίας τους κυρίως, επιμένουν να αναθεματίζουν τρόπω τινά σαν «Παραβάτη» και «Αποστάτη» τον τελευταίο κοσμοκράτορα που ανέδειξε η πατρίδα τους, τον φιλόσοφο Ιουλιανό, που ήταν Έλληνας εκ καταγωγής κατά το ήμισυ εκ της μητρός του που ήταν Ελληνίδα και κατά το άλλο ήμισυ ήταν Ρωμαιο-Ιλλυριός από τον πατέρα του (ας μην ξεχνάμε ότι οι Ιλλυριείς ήταν ελληνογενές φύλο της Βορείου Ηπείρου και συμμετείχαν στον στρατό των Πανελλήνων υπό την ηγεσία του Μεγάλου Αλεξάνδρου). Παράλληλα κατά το φρόνημα ήταν εξ ολοκλήρου Έλληνας, όπως και ο ίδιος αναγνωρίζει, χάρη στην αγωγή και την παιδεία του. Ο Έλληνας Ιουλιανός, λοιπόν, παραμένει υπό διωγμό �ακόμη και ως φήμη- στον τόπο που τον γέννησε, τον ανέδειξε και για τον οποίο ο ίδιος προσέφερε την ζωή και το έργο του. Αντιθέτως, εκτός Ελλάδος το όνομα του Ιουλιανού έχει αποκατασταθεί ήδη από την εποχή της Αναγεννήσεως και έχει αναγνωριστεί η αξία του φιλοσοφικού και πολιτικού του έργου! Είναι χαρακτηριστικό ότι από την εποχή του Διαφωτισμού έχει ανακηρυχτεί από τον πνευματικό κόσμο ως Μέγας Ιουλιανός, και μάλιστα με πρωτοστάτη τον ίδιο τον Βολταίρο. Ακόμη και σήμερα κατά τον 21ο αιώνα αποτελεί παγκοσμίως αποδεκτή προσωπικότητα, ειδικά χάρη στους κορυφαίους συγγραφείς Γκορ Βιντάλ και Κλωντ Φουκέ.
Όπως καταλαβαίνετε, η ελληνική μητρική γη του υστερεί, καθώς αδυνατεί να αξιοποιήσει το πρότυπο, αλλά και την συγγραφική δημιουργία του Ιουλιανού, τουλάχιστον προς την κατεύθυνση της πνευματικής προσφοράς για τον τόπο μας. Νομίζω πως η καταφρόνια �ή η αδιαφορία στην καλύτερη περίπτωση- απέναντι στην Ιουλιανή Γραμματεία, όπως και στην Ελληνική γενικότερα, οφείλεται στην άγνοια που χαρακτηρίζει εν πολλοίς τους Νεοέλληνες. Πρόκειται για μια άγνοια που την προκαλούν και την αναπαράγουν η ελλιπής παιδεία και τα θεοκρατικά συμπλέγματα του παρελθόντος. Έτσι λοιπόν, από την πλευρά μου έχω επιτύχει με την συνδρομή και άλλων συναδέλφων την πλήρη αποκατάσταση και αποδοχή του Ιουλιανού στην συνείδηση ευρύτατου τμήματος της κοινωνίας μας.
2)Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε στο έργο του Ιουλιανού και σας ώθησε να ασχοληθείτε πιο ενεργά μαζί του; Θα ήθελα να μας κάνετε μια σύντομη κριτική στο όραμα του για την παιδεία .Μπορεί το συγκεκριμένο όραμα να βρει εφαρμογές σήμερα;
- (2) Θα σας απαντήσω πολύ απλά ότι διαβάζοντας αρχικά το έργο του Ιουλιανού αντιλήφθηκα πως πρόκειται για κάτι αξιοθαύμαστο, το οποίο ασκεί μοναδική γοητεία σε οποιονδήποτε διαπνέεται από τις αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και του ανθρωπισμού. Αυτά τα ιδανικά στοιχεία ήταν που με ώθησαν να μελετήσω διεξοδικά όλα τα ιουλιανά συγγράμματα που διασώζονται έως σήμερα. Η πίστη του στον άνθρωπο, στις δυνάμεις και στα χαρίσματά του, ο σεβασμός του για την ανθρώπινη ζωή και την ατομική αξιοπρέπεια, για την κοινωνική ελευθερία, την λατρευτική ανεξιθρησκεία και την πολιτειακή ισονομία, η αγάπη του για την φύση, την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό, η εκτίμησή του για τις αρχέτυπες αξίες του εθνισμού και των λαϊκών παραδόσεων, είναι μοναδικά χαρακτηριστικά για έναν κοσμοκράτορα. Βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Ιουλιανός δεν ήταν ο τύπος του παλατιανού πολιτικού ή του επαγγελματία στρατιωτικού, όπως η συντριπτική πλειοψηφία των προκατόχων ή διαδόχων του αυτοκρατόρων. Αντιθέτως, υπήρξε πρωτίστως ένας πολύ καλλιεργημένος άνθρωπος, ένας πρωτοποριακός και ριζοσπαστικός φιλόσοφος, ένας οραματιστής της φιλελευθεροποίησης των θεσμών και της βελτίωσης των συνθηκών της αυτοκρατορίας. Είχε γνωρίσει προσωπικά τον διωγμό, την εξορία και την στέρηση, είχε συναναστραφεί με τον λαό, γνώριζε τα προβλήματα στην ρωμαϊκή επικράτεια, αντίκρισε την φτώχεια και την περιθωριοποίηση που μάστιζαν τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και που απειλούσαν και τα μικρομεσαία στρώματα. Σε όλα αυτά μαζύ με τους συνεργάτες του ήθελαν να δώσουν λύση. Και τελικά η διακυβέρνηση δεν του χαρίστηκε ούτε του παραχωρήθηκε από κάποιο κέντρο εξουσίας ή παραεξουσίας, αλλά του παραχωρήθηκε από τον ίδιο τον λαό. Διότι ο Ιουλιανός τοποθετήθηκε στο ύπατο διοικητικό αξίωμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά από λαϊκή επανάσταση.
Ως Αύγουστος πλέον επέλεξε για συνεργάτες του κάποιους από τους πιο καλλιεργημένους και έντιμους ανθρώπους της αυτοκρατορίας. Μαζύ αντελήφθησαν πως μια κύρια γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων του κράτους και της κοινωνίας τους, καθώς και της ανθρωπότητας γενικότερα, ήταν το έλλειμμα παιδείας. Για τον λόγο αυτόν ο Ιουλιανός ως αυτοκράτωρ ανέλαβε να υλοποιήσει το όραμα για την παιδεία που είχε συλλάβει παλαιότερα ως φιλόσοφος. Διότι κατανοούσε ότι μια καλύτερη παιδεία μπορούσε να φέρει στους ανθρώπους την απαιτούμενη αγωγή και καλλιέργεια ώστε να επιτευχθεί ο στόχος για μια καλύτερη κοινωνία. Το όραμά του, λοιπόν, για την παιδεία, το οποίο προγραμματικά εφήρμοσε, περιελάμβανε καθολική παιδεία για όλους ασχέτως κοινωνικής καταγωγής, οικονομική υποστήριξη των φτωχών οικογενειών προκειμένου να σπουδάζουν τα παιδιά τους, θέσπιση υποτροφιών για φιλομαθείς νέους, εξασφάλιση οικονομικών πόρων για την εύρυθμη λειτουργία των μορφωτικών ιδρυμάτων της αυτοκρατορίας, επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού, πρόσληψη περισσότερων δασκάλων και καθηγητών, βελτίωση του επιπέδου κατάρτισης και αύξηση των αμοιβών τους, ίδρυση καινούργιων σχολείων, σχολών, ωδείων, εργαστηρίων, βιβλιοθηκών, σπουδαστηρίων κ.λπ.
Ο Ιουλιανός ως θεμέλιο λίθο της παιδείας στην πολιτεία του έθεσε τον Ελληνικό Πολιτισμό, εκτιμώντας τον ως σχολείο αρετής, ανθρωπισμού και ευγένειας ψυχής. Επίσης, έκρινε ότι οι γνώσεις και οι επιστήμες των Ελλήνων αποτελούν το αποτελεσματικότερο αντίδοτο απέναντι στον δόλο και την παραπλάνηση των θεοκρατών. Γι� αυτόν ακριβώς τον λόγο κατήργησε την θρησκευτική κατήχηση στην εκπαίδευση και όρισε να πραγματοποιούνται οι θρησκευτικές ενασχολήσεις αποκλειστικά στους λατρευτικούς χώρους, ούτως ώστε να αποτελεί το θρησκευτικό φρόνημα προσωπικό ζήτημα του μαθητή και της οικογενείας του χωρίς να απασχολεί τους πολιτειακούς φορείς. Με τον τρόπο αυτόν ξεκίνησε την μετατροπή της θρησκευτικής ταυτότητας από δημόσια σε ιδιωτική υπόθεση, προκειμένου να εξαλείψει τα αίτια της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας που μετατρέπουν εν τέλει την εκπαιδευτική διαδικασία σε μηχανισμό θρησκευτικού προσηλυτισμού και κοινωνικού αποπροσανατολισμού.
Όλα αυτά σας τα εξήγησα για να σας να δείξω πόσο επίκαιρο είναι το παιδαγωγικό όραμα του Ιουλιανού ακόμα και σήμερα. Διότι σήμερα όσο ποτέ �καθώς έχουμε διαβεί το κατώφλι του 21ου αιώνα- έχουμε ανάγκη σε οικουμενικό επίπεδο από μιαν ελληνική και ανεξίθρησκη παιδεία. Ιδίως στην πατρίδα μας, εάν το καλοσκεφτούμε, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε ότι τα θρησκευτικά συμπλέγματα του παρελθόντος (και ειδικότερα των τριών εβραιογενών θρησκειών του φανατισμού: του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του ισλαμισμού) που παγιδεύουν τον τόπο μας σε μόνιμα αδιέξοδα, πρέπει επιτέλους να εξαλειφτούν. Απ� ότι φαίνεται αυτή η τακτική αποτελεί μονόδρομο και για την ειρηνική και αφομοιωτική απορρόφηση των νεοεισερχομένων ομογενών πληθυσμών από το έθνος μας. Αυτά είναι τα κύρια συστατικά για μια εθνική και πολιτισμική ανανέωση: ο Ελληνισμός και η Ανεξιθρησκεία! Δυστυχώς, όμως, αυτό που τόσο έξυπνα και διορατικά συνέλαβαν στην εποχή τους ο Ιουλιανός και οι σύμβουλοί του, αδυνατούν να το κατανοήσουν οι σημερινοί διοικούντες στο υπουργείο «παιδείας και θρησκευμάτων», οι οποίοι όχι μόνον δεν κάνουν βήμα μπροστά, αλλά ακυρώνουν και αυτά που έγιναν στο παρελθόν.
3)Στο βιογραφικό σας διαβάζουμε πως ειδικεύεστε στην «φιλοσοφική αποκατάσταση». Αναμένεται να γνωρίσουμε και άλλους «παρεξηγημένους» φιλοσόφους στο μέλλον μέσα από το συγγραφικό σας έργο;
- (3) Πρώτα απ� όλα οφείλω να συμφωνήσω ότι ως φιλοσοφική αποκατάσταση νοείται ακριβώς αυτό που λέτε, δηλαδή η εμπεριστατωμένη αποκατάσταση της φυσιογνωμίας και της δημιουργίας κάποιων σημαντικών στοχαστών και αγωνιστών, που σκοπίμως παρεξηγήθηκαν και περιθωριοποιήθηκαν, και κυρίως αποσιωπήθηκαν ή στιγματίστηκαν από το θεοκρατικό ή το συμβατικό κατεστημένο της α-γνωσίας, όπως το αποκαλούμε πλέον κυριολεκτώντας. Επιπλέον, μέσα από αυτήν την τακτική αποκατάστασης που εγκαινιάζω, θα γνωρίσουμε και άλλες παραμέτρους, κάποιες σκοτεινές ή αδιευκρίνιστες πτυχές. Με λίγα λόγια θα δούμε με μια σύγχρονη και ανανεωμένη οπτική πράγματα και πρόσωπα που νομίζαμε ότι γνωρίζαμε, αλλά που τελικά δεν είχαμε εκτιμήσει σωστά. Η αρχή έγινε με την ανάδειξη της κρυφής σχέσης πολιτικής και θρησκείας που στον μέγιστο βαθμό καθορίζει την διαχρονική πορεία της ανθρωπότητας (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Πολιτική Θεολογία & Ιουλιανός, Β΄ έκδοση, Ερωδιός 2002), συνεχίσαμε με την ανάδειξη της μυστικής σχέσης του ανθρώπου και της φύσης με την μουσική, όπως προκύπτει μέσα από το αποκαλυπτικό πυθαγορικό έργο που δυστυχώς μας αποκρύπτουν και στα σχολεία και στα ωδεία και στα πανεπιστήμια (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Πυθαγόρας & Μουσική, Γεωργιάδης 2002) και προχωρήσαμε με την αποκάλυψη στο ευρύ κοινό της αυθεντικής πνευματικής καθαρότητας του Ιουλιανού όπως ακριβώς προκύπτει μέσα από την πολυετή μελέτη του πολύτιμου και αποκεκρυμμένου έργου του (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Ιουλιανού Ιερή Σοφία, Αρχέτυπο 2004). Εντός των επομένων ημερών θα κυκλοφορήσει ένα καινούργιο βιβλίο μου, αρκετά προχωρημένο θα τολμούσα να πω, που αναθεωρεί ριζικά την συμβατική εικόνα που είχαμε ως τώρα για τον Μεγαλέξανδρο. Προχωρώντας στα κρυφά παρασκήνια συνωμοσιών και εξερευνώντας εξονυχιστικά το μυστήριο των τελευταίων ημερών του, καθώς φωτίζουμε τα άδυτα της δολοφονίας του, πραγματοποιούμε μια ανατομία στην πολύπλευρη προσωπικότητα του Αλεξάνδρου και ανατρέπουμε την εικόνα που σκόπιμα πλαστογραφείται για τον ίδιο και το έργο του, χωρίς ωστόσο να απομακρυνόμαστε ούτε ελάχιστα από τις αυθεντικές περιγραφές της αρχαιότητας (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Μέγας Αλέξανδρος: Θρύλος & Ιστορία � ’γνωστες Πτυχές, Ερωδιός 2004). Στην συνέχεια θα ακολουθήσουν συγγραφικά έργα για τον υπέροχο φιλόσοφο κοσμοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Μάρκου Αυρήλιου Ιερή Μυσταγωγία, Υπό έκδοση), για τον -σκόπιμα στιγματισμένο σαν «σκοτεινό»- φωτεινό Ηράκλειτο και την πρωτόγνωρα ανατρεπτική σκέψη του (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Ηρακλείτου Ιερή Αλήθεια - Η Επανάσταση του Φωτός, Υπό έκδοση), για τον εσκεμμένα παρεξηγημένο Επίκουρο και την αληθινή διάσταση της φιλόθεης φιλοσοφίας του, όπως προκύπτει στην πραγματικότητα μέσα από τα αυθεντικά κείμενά του (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Επίκουρος � Έρως & Επανάσταση!, Υπό έκδοση).
Βεβαίως μην νομίσετε ότι περιορίζομαι στα πλαίσια της ανανεωτικής αναδίφησης της Αρχαίας Ελλάδος. Ενδιαφέρομαι, επίσης, για την νεώτερη φιλοσοφική σκέψη των Ελλήνων και μελετώ το έργο του Γεωργίου Πλήθωνος Γεμιστού, του Ευγένιου Βούλγαρη, του Ρήγα Φερραίου, του Αδαμαντίου Κοραή, του Θεόφιλου Καΐρη, του Πλάτωνα Δρακούλη, του Ίωνα Δραγούμη, του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, του Γιάννη Κορδάτου, του Κορνήλιου Καστοριάδη, του Παναγιώτη Κονδύλη, του Τάκη Φωτόπουλου κ.ά. Ταυτοχρόνως παρακολουθώ την πρωτοποριακή σκέψη, όπως προβάλλει στο εξωτερικό μέσα από την γραφή του Βολταίρου, του Ρουσσώ, του Μαρξ, του Μενάρ, του Λαφάργκ, του Νίτσε, του Νόαμ Τσόμσκυ, του Εδουάρδου Γκαλεάνο, του Ιβάν Ίλλιτς, του Έντγκαρ Μορέν, του Ζαν-Πιερ Βερνάντ, του Μανουέλ Μονταλμπάν, του Γκορ Βιντάλ, του Τζαίημς Πέτρας, του Υποδιοικητή Μάρκος, του Ερνέστου Γκεβάρα, του Φιντέλ Κάστρο κ.ά.
Δυστυχώς από την παρεξηγημένη αντίληψη που διαχέουν τα μέσα μαζικής χειραγώγησης δεν γλιτώνουν ούτε τα νεανικά φιλοσοφικά ρεύματα. Για τον λόγο αυτόν προχωρήσαμε σε αποκατάσταση της φιλοσοφίας του μουσικοφιλόσοφου Τζόε Στράμμερ, του επικεφαλής του συγκροτήματος των Clash ((βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Τζόε Στράμμερ: Ο Προφήτης της Αντιπαγκοσμιοποίησης � The Clash & The Revolution!, Υπό έκδοση) και θα συνεχίσουμε με μελέτες για τον Τζων Λάυντον (γνωστό και ως Τζόννυ Ρόττεν), για τον Κομμαντάντε Μάρκος κ.ά. Παράλληλα έχω ετοιμάσει και καθαρά προσωπικά κείμενα εσωτερικής ενδοσκόπησης με κοινωνικό, πολιτικό και ανθρωπιστικό χαρακτήρα (βλ. Αλέξανδρος Χ. Μήτσιου, Επανάσταση Ή Βαρβαρότητα!, Υπό έκδοση �κατά πάσα πιθανότητα από την Βιβλιοθήκη των Χρωμάτων των εκδόσεων Αρχέτυπο).
Όλα αυτά απαιτούν κόπο, περισυλλογή, καθαρότητα νου, θυσίες. Θεωρούμε, ωστόσο, μαζύ με τους συνεργάτες μου ότι η τακτική αποκατάστασης της φιλοσοφίας, αναθεώρησης της ιστορίας και ανανέωσης της ανθρωπιστικής αντίληψης αποτελούν τα απαραίτητα βήματα προς την κατεύθυνση της αναγέννησης του ανθρώπου, της κοινωνίας και του πολιτισμού κατά το πέρασμα της ανθρωπότητας στη νέα φάση της. Η μετάβαση στον 21ο αιώνα έχει ανάγκη από γνώση και ανθρωπιά ως αντιστάθμισμα στην μεσαιωνικότητα και τον ολοκληρωτισμό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φιλοσοφική αποκατάσταση αποτελεί μιαν αναγκαιότητα! Σαφώς, όμως, όλες αυτές οι γνώσεις πρέπει να αποτελούν πυξίδα προσανατολισμού των πράξεών μας. Ο Κουβανός πατριώτης Χοσέ Μαρτί έλεγε: «Ό,τι έχεις να πεις πράξε το»...
4) «Οι πρόγονοί μας έβλεπαν την ίδια την ψυχή και τις πράξεις και δεν έδιναν σημασία στο βαθύ και πολύχρονο πλούτο, ούτε στην κληρονομική άσκηση εξουσίας» (Ιουλιανός, περί των του αυτοκράτορος πράξεων ή περί βασιλείας 82 c ). Έφερε το βυζάντιο αλλαγές (ανάμεσα στα άλλα) και στο προφίλ των πολιτικών;
- (4) Πάρα πολύ ωραία αυτή η ιουλιανή διατύπωση που μας υπενθυμίζετε, διότι είναι ενδεικτική για το ελληνικό πρότυπο πολιτειακής αντίληψης! Όπως σωστά διαπιστώνει ο Ιουλιανός, για τους Έλληνες της αρχαιότητας δεν έχει σημασία αν είσαι κληρονόμος πλούτου και εξουσίας. Σημασία έχει το να είσαι ενάρετος στα λόγια και στα έργα σου. Μόνον σε αυτήν την περίπτωση γίνεσαι αποδεκτός από το κοινωνικό σύνολο. Πραγματικά, εάν ελέγξουμε ιστορικά τον ισχυρισμό του Ιουλιανού, αυτός επαληθεύεται, διότι κανείς Έλληνας δεν έμεινε γνωστός για την οικονομική και πολιτική δύναμή του, αλλά όσοι δοξάστηκαν προτιμήθηκαν βάσει του αξιέπαινου έργου τους.
Δυστυχώς αυτά τα κριτήρια -που όσο και να μην τηρούνταν πάντα, τουλάχιστον αποτελούσαν κοινωνικό πρότυπο για τον Ελληνισμό τότε- άρχισαν να υποχωρούν κατά την περίοδο των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έπειτα κατά την Ρωμαιοκρατία. Κατά την πολιτική και πολιτισμική παγκοσμιοποίηση της ύστερης αρχαιότητας ο υπέρμετρος πλούτος και η υπερβολική εξουσία απετέλεσαν αντικείμενο θαυμασμού. Ωστόσο η αρετή και η σοφία εξακολουθούσαν να αποτελούν υπέρτερη αφορμή για δόξα. Αυτό ίσχυε ακόμη και για τους αυτοκράτορες και αυτή είναι η κύρια αιτία για την οποία ο ελληνικός κόσμος εξιδανίκευσε στην συλλογική του συνείδηση τους δύο ενάρετους φιλοσόφους κοσμοκράτορες Μάρκο Αυρήλιο και Μέγα Ιουλιανό (που σημειωτέον αγιοποιήθηκε κεκαλυμμένα σαν «μάρτυρας» και από τους χριστιανούς).
Το αρχαίο ελληνικό πρότυπο της πολιτικής αρετής θεμελιωνόταν στο ήθος, στην ανδρεία και στην ευφυΐα που όφειλε ο πολίτης να θέτει στην υπηρεσία του κοινού καλού για την πολιτεία του. Ως εκ τούτου είτε έφερε αξίωμα και ήθελε να το διατηρήσει είτε επεδίωκε να αποκτήσει αξίωμα, έπρεπε να στηριχτεί στην λογικοσυναισθηματική του συγκρότηση και να αναπτύξει την πειθώ του, διότι αργά ή γρήγορα θα καλούταν να λογοδοτήσει. Αυτά όσον αφορά στην δημοκρατία. Αν αναφερθούμε στην βασιλεία, τότε παραμόνευε το ενδεχόμενο ανατροπής, εάν υπέβοσκε λαϊκή δυσαρέσκεια.
Κατά την λεγόμενη «βυζαντινή» περίοδο η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Εκεί ο πολιτικός ηγέτης επιλέγεται ασχέτως καταγωγής από τη μια, αλλά από την άλλη σαν ηγεμόνας πρέπει να περιβάλλεται από αμέτρητο πλούτο και ανεξέλεγκτη δύναμη, ώστε �όχι να πείθει- αλλά να φοβερίζει το ανθρώπινο σύνολο. Η αρετή και η ψυχική καλλιέργεια δεν προσμετρούνται ούτε στο ελάχιστο. Για παράδειγμα «βυζαντινοί» αυτοκράτορες σαν τον Κωνσταντίνο και τον Θεοδόσιο εξυμνούνται και δοξάζονται παρά την ψυχική τους ανεπάρκεια που τους ωθεί να πραγματοποιούν μαζικές σφαγές ή να δολοφονούν στενούς συγγενείς τους και γενικά να εγκληματούν αλόγιστα (δυστυχώς αυτά αληθεύουν και παραμένουν αδιάψευστα, καθώς έχουν καταγραφεί από χριστιανούς χρονογράφους θαυμαστές τους).
Πρέπει να καταλάβουμε ότι στο «Βυζάντιο» ο πολιτικός ηγέτης είναι υπόλογος μόνον απέναντι στον «Θεό», δηλαδή στην εκκλησιαστική εξουσία, η οποία διοικεί εξ ονόματος του θεού της χωρίς να ελέγχεται από κανέναν θεσμικό ή κοινωνικό φορέα. Ο ηγεμόνας δεν υποχρεούται να διαθέτει ούτε αρετή ούτε καλλιέργεια ούτε μόρφωση, αφού δεν λογοδοτεί επ� ουδενί στην κοινωνία, μοναχά οφείλει να υποτάσσεται στα κελεύσματα του ιερατείου. Ήδη ο περιορισμένος κατά την ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο συμβουλευτικός θεσμός της Συγκλήτου έχει καταστεί στο «Βυζάντιο» εντελώς ανενεργός. Ο πρώτος και τελευταίος «βυζαντινός» αυτοκράτωρ με φιλελεύθερες ανησυχίες και πολιτειακές ευαισθησίες είναι ο Ιουλιανός, που έχει επηρεαστεί βαθειά από το ελληνικό πρότυπο στο οποίο αναφέρεται. Από �κει και πέρα οι ηγεμόνες με κάποιες φιλολαϊκές διαθέσεις και με πνευματική καλλιέργεια, όπως ο Κωνσταντίνος Ε΄ ο Σοφός (ο στιγματισμένος από τους φανατικούς σαν «Κοπρώνυμος») και ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος (ο στιγματισμένος από τους φανατικούς σαν «Παπικός»), αποτελούν τις ελάχιστες εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον ατυχή κανόνα.
Αυτές ήταν οι απολυταρχικές και απάνθρωπες αλλαγές που επέφερε το «βυζάντιο» στην φυσιογνωμία των πολιτικών. Όλα αυτά που περιέγραψα παραπάνω αποτελούν στην ουσία την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στην αρχαιοελληνική πολιτεία (δηλαδή την ελεύθερη κοινότητα ανθρώπων) και στην μεσαιωνική θεοκρατία (δηλαδή το βίαιο κράτος θεού).
Απέναντι στο ανελεύθερο «βυζαντινό» πρότυπο αντιτάσσουμε την συμβουλή του αξεπέραστου Ανωνύμου του Έλληνος μέσα από την «Ελληνική Νομαρχία» ότι ο άνθρωπος έχει χρέος να διαφεντεύει την Πατρίδα και την Ελευθερία του!...
5)Ποια η διαφορά στον τρόπο που πολιτεύεται ο σημερινός Έλληνας πολιτικός σε σχέση με τον αρχαίο; Νομίζω θα ήταν ενδιαφέρον αυτό το κοντράστ εικόνων..
- (5) Έχετε πολύ δίκιο όταν μιλάτε για την ύπαρξη ενδιαφέροντος στην αντίθεση των προτύπων του αρχαίου και του σημερινού Έλληνα πολιτικού, διότι έχουμε πλήρη διάσταση εικόνων. Το σημαντικότερο κατά την ελληνική αρχαιότητα είναι το γεγονός πως πολιτικός είναι ο πολίτης-οπλίτης. Δηλαδή ο πολιτικός, αυτός που διαμορφώνει την διακυβέρνηση της πόλης του, είναι ο ίδιος ο ελεύθερος πολίτης, που παράλληλα είναι ο οπλίτης ο επιφορτισμένος να μάχεται στρατιωτικά υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα της πατρίδας του. Κατά την γνώμη μου η άμεση συμμετοχή τού πολίτη στην διοίκηση της πολιτείας του είναι ό,τι σημαντικότερο έχει να επιδείξει η ανθρωπότητα έως σήμερα! Ποτέ άλλοτε δεν εφαρμόστηκε κάτι τέτοιο για μεγάλη χρονική περίοδο ως αποτέλεσμα της ωρίμανσης ενός λαού που αποφασίζει σταδιακά να αυτοπροσδιορίζει και να αυτοκαθορίζει θεσμικά σε επίπεδο διοικήσεως την κοινωνία του. Ακόμα και σήμερα στον υποτιθέμενο «δημοκρατικό» μας κόσμο μόνον σε περιορισμένες κοινότητες, όπου ισχύει άμεση συμμετοχή των επαναστατών στην θέσμιση της κοινωνίας τους μετά από βίαιο αγώνα και παροδικά συνήθως, παρατηρείται η λειτουργία του προτύπου της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική διοίκηση. Σίγουρα, όμως, τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει ούτε σε ένα συμβατικό ευνομούμενο κράτος, όσο φιλελεύθερο ή κοινωνικό και αν προσπαθεί να γίνει. Στην αρχαία Ελλάδα, ωστόσο, αυτό είχε συμβεί μέσα στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας και της νομικής αίγλης της εποχής εκείνης πριν από 2.500 χρόνια αποτελώντας το υπόδειγμα της ιδανικής πολιτείας μέχρι τώρα, χωρίς να έχει εφαρμοστεί από τότε ξανά πουθενά στον «Πρώτο Κόσμο». ��Πού, λοιπόν, είναι η πρόοδος που σημειώθηκε στην ανθρωπότητα από τότε μέχρι σήμερα;�� αναρωτιόμαστε, όταν τίποτα καθώς φαίνεται δεν έχει ξεπεράσει τα πλαίσια σύλληψης και εφαρμογής που διαμόρφωσαν οι πολιτικοί-πολίτες-οπλίτες της ελληνικής αρχαιότητας.
Ο σημερινός Έλληνας πολιτικός βεβαίως δεν έχει καμμία σχέση με τον αντίστοιχο πρόγονό του. Συγκαταλέγεται στην ελάχιστη μειοψηφία αυτών που σε αγαστή συνεργασία με τα μεγάλα οικονομικά κέντρα καθορίζουν την διακυβέρνηση των λαών. Στην ουσία δεν πρόκειται για δημο-κρατία (δηλαδή να κρατά τα ηνία ο δήμος-λαός-σύνολο πολιτών) αλλά για κεφαλαιο-κρατία.(δηλαδή κρατούν τα ηνία οι κεφαλαιούχοι που κυβερνούν διαμέσου των επαγγελματιών πολιτευτών που χρηματοδοτούν και υποστηρίζουν). Ο Έλληνας πολιτικός σήμερα είναι κατ� επάγγελμα πολιτικός και πλέον με διατάξεις απαγορεύεται να εργάζεται σε οποιονδήποτε άλλον τομέα!! Πρωτοφανές!!! Δεν απαιτείται ούτε η προσωπική καλλιέργεια, ούτε η πολιτική και στρατιωτική ευφυΐα και εμπειρία, ούτε η άσκηση επαγγέλματος και η συμμετοχή του στον καθημερινό βιοποριστικό αγώνα. Απαιτείται μόνον υποτακτικότητα στα κελεύσματα του κόμματος που τον περιθάλπει και των οικονομικών κύκλων που τον στηρίζουν. Ούτε γνώση ούτε πειθώ του χρειάζονται, αφού άλλοι του υπαγορεύουν για το πώς θα αποφασίζει σύμφωνα με τα δικά τους ιδιωτικά και αντικοινωνικά συμφέροντα. Αυτός είναι ο σημερινός πολιτικός στην Ελλάδα.
Νομίζετε ότι υπερβάλλω; Σας ερωτώ πόσους εκπροσώπους αγροτών, εργαζομένων �εργατών και υπαλλήλων-, μικροεπαγγελματιών, υποαπασχολούμενων, ανέργων, καλλιτεχνών, ακόμη και στρατιωτικών ή αστυνομικών, έχετε δει στο κοινοβούλιο της «αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας» μας;; Η απάντηση είναι πανεύκολη και ολοφάνερη: κανέναν, εκτός κι αν είναι κατ� επάγγελμα συνδικαλιστής, δηλαδή κομματικοποιημένος και ελεγχόμενος. ’ρα πρόκειται για μια εικονική αντιπροσώπευση, που καμμιά σχέση δεν έχει με την δημοκρατία, ούτε καν με το αντιπροσωπευτικό της κακέκτυπο. Αυτοί είναι οι σύγχρονοι πολιτικοί εκπρόσωποι: έρημοι και απρόσωποι και ευθυνόφοβοι, άσχετοι με την καθημερινή πραγματικότητα και με τα προβλήματα του ψηφοφόρου φορολογούμενου υπηκόου (πώς να πούμε πολίτης σ� αυτήν την περίπτωση, όταν δεν έχει την δυνατότητα να πολιτεύεται και να εκλέγεται [παρά μόνον αν έχει κάνει συμφωνία με τον χρηματοδότη και υποβολέα διάβολο] και απλώς καλείται με χίλιους δυό εκβιασμούς ανά τέσσερα έτη να ανανεώνει το όριο κοινοβο(υ)λευτικού βίου των οικονομικών παραγόντων που τον καθιστούν σκλάβο ενός αυθαίρετου συστήματος;;;!)�
Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι ακόμα και στα βασίλεια της αρχαίας Ελλάδας, όπως στης Ιθάκης ή της Μακεδονίας για παράδειγμα, ο βασιλέας ήταν υποχρεωμένος από τους θεσμούς να λαμβάνει υπ� όψιν του τα αιτήματα των αντιπροσώπων των παραγωγικών τάξεων και να δέχεται κάποιες ώρες οποιονδήποτε άνθρωπο θέλει να του εκθέσει τα προβλήματά του. Και ρωτώ: Πόσες φορές έχετε γίνει δεκτός και καταφέρατε να εκθέσετε το πρόβλημά σας στον πρωθυπουργό ή έστω στον αρμόδιο υπουργό; Καμμία υποθέτω.
Πιστεύω να έγινα σαφής περιγράφοντας την αντιθετική διαφορά ανάμεσα στον αρχαίο Έλληνα πολιτικό και στον σύγχρονο. Βεβαίως όλα αυτά που προανέφερα δεν σημαίνουν ότι κατά την αρχαιότητα λειτουργούσαν τα πάντα ιδανικά και ακέραια. Κάθε άλλο, τα προβλήματα ήταν πολλά, όμως καλούνταν οι ίδιοι που τους αφορούσαν να τα επιλύσουν χωρίς να περιμένουν την επιφοίτηση του θεού της θεοκρατίας ή του τεχνοκράτη της κεφαλαιοκρατίας. Ξεκάθαρα πράγματα�
6)Η κοινωνική μηχανική είναι μια «μυστική επιστήμη» η οποία και αντιμετωπίζει την κοινωνία ως μια κατευθυνόμενη μηχανή. Μια από τις πτυχές της κοινωνικής μηχανικής αφορά και τις θρησκείες. Δημιουργείται λοιπόν η θεοκρατική μηχανή. Τι επιπτώσεις έχει η παρουσία ενός τέτοιου μοντέλου σε μια κοινωνία;
- (6) Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες, αλλά ας δούμε το θέμα απ� την αρχή. Για πρώτη φορά συνάντησα τον όρο «κοινωνική μηχανική» διαβάζοντας το βιβλίο του Ιβάν Ίλλιτς «Ευτραπελία» (μετάφραση: Βασίλης Τομανάς, Κατσάνος, Θεσσαλονίκη 1989). Εκεί ο Ίλλιτς αναφέρεται στην μεσότητα και καλλιέργεια, στην ευτραπελία, που προτείνει ο Αριστοτέλης ως κοινωνικό μηχανισμό κοινής ωφελείας. Για τον Ίλλιτς η κοινωνική μηχανική αποτελεί μια λειτουργική συλλογική προσπάθεια βελτίωσης των ανθρώπινων πραγμάτων χάρη σε ψυχολογικές και κοινωνιολογικές αλλαγές.
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η κοινωνική μηχανική αποτελεί ένα εργαλείο με ανθρωπιστικό χαρακτήρα και θετικό περιεχόμενο, το οποίο κοινωνικά αξιοποιούμε προκειμένου να καλυτερεύσουμε την ζωή μας. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης επέμενε ότι οι κοινωνικές αλλαγές και η ανθρώπινη εξέλιξη συντελούνται περισσότερο χάρη στην σταδιακή διεύρυνση των αντιληπτικών οριζόντων των μελών μιας κοινωνίας, παρά μέσω βίαιων επαναστατικών διαδικασιών. ’ρα, η κοινωνική μηχανική ως τέτοια έχει θετικό περιεχόμενο και ανθρωπιστικούς στόχους.
Όμως, όπως και κάθε γνωστικό και αναπτυξιακό πεδίο στην ανθρώπινη δραστηριότητα, καταστρατηγείται και αλώνεται από τους παρασιτικούς εξουσιαστικούς μηχανισμούς προκειμένου να γίνει όπλο στα χέρια των ολιγαρχιών που πασχίζουν με κάθε μέσο να καθορίζουν την πορεία των κοινωνιών. Έτσι καταλήγει και η κοινωνική μηχανική να αλλοτριώνεται από ανθρωπιστικό λειτούργημα βελτίωσης σε απάνθρωπο μηχανισμό ελέγχου. Το αποτέλεσμα είναι όχι μόνον να μην λύνονται τα κοινωνικά προβλήματα με γνώση και ευαισθησία, αλλά αντιθέτως να χρησιμοποιείται με αδιαφάνεια και μυστικότητα �όπως πολύ σωστά επισημαίνετε- η κοινωνική γνώση προκειμένου να χειραγωγείται η κοινωνία και να μετατρέπεται στην συλλογική της συνείδηση και ψυχολογία από κοινότητα σε μάζα. Η εξουσιαστική αυτή μηχανική εξαπλώνεται σαν επιδημία σε όλα τα επίπεδα κοινωνικών εκφάνσεων. Ένα από τα σημαντικότερα είναι η θρησκεία, το alter ego της πολιτικής όπως απέδειξα στο βιβλίο μου «Πολιτική Θεολογία και Ιουλιανός». Σε αυτό το πεδίο, όπως λέτε, διαμορφώνεται η «θεοκρατική μηχανική», ένας όρος που εισήγαγα για να περιορίσω το φαινόμενο της κοινωνικής μηχανικής στο πεδίο της θεοκρατικής ποδηγέτησης που υφίσταται η κοινωνία μας.
Διευκρινίζω, λοιπόν, ότι λέγοντας «θεοκρατία» εννοούμε πως ασκείται εξουσία στο όνομα ενός επιβεβλημένου �ασχέτως αν είναι κοινωνικά αποδεκτός ή όχι- θεού. Δηλαδή, αυτός που κρατά τα ηνία της εξουσίας επάνω σε ολόκληρη την κοινωνία είναι μια ομάδα εξουσίας που κυβερνά εξ ονόματος του θεού της. Παλαιότερα η θεοκρατία είχε στον χριστιανικό κόσμο έναν άμεσα βίαιο, ολοκληρωτικό και τρομοκρατικό χαρακτήρα, όπως συμβαίνει σήμερα στον ισλαμικό κόσμο. Κρατούσε υπό τον άμεσο έλεγχό της την πολιτική διαχείριση και τους κυβερνήτες που η ίδια έχριζε. Τώρα πλέον ελέγχει έμμεσα, αλλά και πάλι ασφυκτικά, την πολιτική διακυβέρνηση, καθώς παραμένουν ισχυρά τα ερείσματα που διαθέτει το θεοκρατικό ιερατείο μέσα στην κοινωνία χάρη στην ψυχολογική του επιρροή και στον οικονομικό του πλούτο. Αυτήν του την επιρροή φροντίζει το ιερατείο να την συντηρεί και να την επαυξάνει μέσω της θεοκρατικής μηχανικής που ασκεί. Εκμεταλλεύεται, δηλαδή, τις ψυχικές και πνευματικές λατρευτικές ανάγκες της κοινωνίας προκειμένου να διασφαλίζει εκβιαστικά το ιερατείο την μυστική και φανερή κραταιά συμμετοχή του στην εξουσιαστική διοίκηση.
Εν ολίγοις θεοκρατία είναι η ίδρυση κρατικών μορφωμάτων με θεμέλιο λίθο την ομοιογενή θρησκευτική πίστη και όχι την ελεύθερη εθνική και λαϊκή παράδοση. Κατ� επέκταση θεοκρατική μηχανική είναι ολόκληρος ο ψυχολογικός και πολιτικός μηχανισμός καθοδήγησης και ελέγχου των κοινωνιών με αφορμή την θρησκευτική πίστη. Θρησκευτικότητα και θρησκευτική μηχανική παρατηρούνται διαχρονικά σε ποικίλες εποχές και σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Όμως η απόλυτη θεοκρατία και η θεοκρατική μηχανική εντοπίζονται σε τόσο υπερβολικό βαθμό μονάχα στις τρεις εβραιογενείς θρησκείες του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του ισλαμισμού. Η θρησκευτική μισαλλοδοξία και ο θρησκευτικός φανατισμός ως αίτια πολέμων, εθνοκαθάρσεων και μαζικών καταστροφών παρατηρούνται για πρώτη φορά με την εμφάνιση και την εξάπλωση των τριών αυτών ρατσιστικών θεοκρατικών δογμάτων.
Μετά απ� όλα αυτά καταλαβαίνετε πόσο καταστροφικές είναι οι επιπτώσεις της θεοκρατικής μηχανικής, ως μηχανισμού ψυχικού και πολιτικού προσηλυτισμού, ελέγχου και καταστολής στο ατομικό και συλλογικό συνειδητό και ασυνείδητο μιας κοινωνίας. Η ψυχική αποχαύνωση και η συνειδησιακή παραμόρφωση που επιφέρει στην ατομική και κοινοτική συνείδηση είναι εγκληματικά.
Εκτός από τα συμπτώματα της θεοκρατικής νόσου πρέπει να μας απασχολούν και οι θεραπείες της. Προσωπικά προτείνω την εφαρμογή μιας ουσιαστικής ανεξιθρησκείας, στα πλαίσια της οποίας ο καθένας μας θα έχει το δικαίωμα χωρίς φανατισμό να θρησκεύεται όπως επιλέγει, ή να μην θρησκεύεται, αρκεί να προσαρμόζεται στην συλλογική εθνική πολιτισμική παράδοση και στην πολιτειακή ευνομία. Νομίζω πως ο καλύτερος τρόπος είναι να αναπτυχθεί μια νέα παιδεία, η οποία να καλλιεργεί την αυτοσυνειδησία και την αυτογνωσία σε βαθμό που η λατρευτική συνείδηση του καθενός να αποτελεί ένα προσωπικό βίωμα εσωτερικής αυτοπραγμάτωσης και εξωτερικής κοινωνικοποίησης. Ήδη σε αρκετές χώρες του εξωτερικού, σε Βορρά και Νότο, στην αμερικανική και ευρωπαϊκή ήπειρο, ο διαχωρισμός πολιτείας και εκκλησίας αποτελεί μια απτή πραγματικότητα εδώ και πολύν καιρό (π.χ. Γαλλία, Καναδάς, Μεξικό, Κούβα κ.λπ.).
7)Πιστεύετε ότι στη χώρα μας υφίσταται ένα τέτοιο μοντέλο θεοκρατικής μηχανικής;
Ναι, συνεχίζοντας πρέπει να παραδεχτούμε ότι στην χώρα μας το σύστημα της θεοκρατικής μηχανικής διανύει μια πορεία 17 αιώνων και δεν εννοεί να παραιτηθεί από τα συμπλέγματα του παρελθόντος του, τα οποία κρατούν σε ομηρία ολόκληρη την ελληνική κοινωνία αποκόπτοντάς την ως έναν βαθμό από κάθε απελευθερωτική και διαφωτιστική εγχώρια και οικουμενική εξέλιξη. Ας μην ξεχνάμε ότι στην πατρίδα μας δυστυχώς η πολιτεία και η εκκλησία παραμένουν αδιαχώριστες, το σύνταγμα θεμελιώνεται στις αρχές ενός εκκλησιαστικού δόγματος, οι κυβερνήσεις, τα κοινοβούλια και οι δημόσιες υπηρεσίες χρίζονται από τους εκκλησιαστικούς εκπροσώπους στο όνομα ενός θεού, νευραλγικοί τομείς από την δικαιοσύνη και την παιδεία έως την άμυνα και την οικονομία λειτουργούν στο όνομα μιας θρησκείας υπό την επίβλεψη των εκκλησιαστικών εκπροσώπων κ.λπ. Πολύ χαρακτηριστικό είναι ότι το υπουργείο «εθνικής παιδείας» είναι ταυτοχρόνως και θρησκευμάτων, πράγμα που δεν συμβαίνει σε καμμία άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και που ως νοοτροπία συνδέεται μόνον με τις ισλαμικές χώρες. Το γεγονός ότι το εν λόγω υπουργείο καθορίζει την εκπαιδευτική πολιτική στην χώρα μας υπό την άμεση εποπτεία του εκκλησιαστικού κατεστημένου δείχνει σε πόσο μεγάλο βαθμό η θεοκρατική μηχανική στην Ελλάδα παραμένει εμφανής, παρά τις όσες αναγεννητικές, διαφωτιστικές, επαναστατικές και μεταρρυθμιστικές κινήσεις έχουν γίνει.
Ένα δείγμα γραφής της θεαματικής και ακατανόητης θεοκρατικής μηχανικής στην σύγχρονη Ελλάδα είναι η σχολική αργία και ο εορτασμός των Τριών Ιεραρχών σαν «προστατών της ελληνικής παιδείας». Όποιος ασχοληθεί έστω και λίγο με την εκκλησιαστική ιστορία θα ανακαλύψει πολύ εύκολα πως οι Βασίλειος, Γρηγόριος και Ιωάννης ��Χρυσόστομος�� υπήρξαν βασικοί πολέμιοι της ελληνικής παιδείας, υπήρξαν υπερήφανοι γι� αυτές τους τις απόψεις και ένας καίριος λόγος που είχαν προστριβές με τον αυτοκράτορα Ιουλιανό ήταν η αντίθεσή τους στην προστασία και στην διάδοση της ελληνικής αγωγής, της οποίας ο φιλόσοφος κοσμοκράτωρ υπήρξε υπέρμαχος. Τί θα μπορούσαμε να αντιπροτείνουμε σε αυτήν την οξύμωρη και ανήθικη αντινομία; Μα φυσικά να μετατραπεί η σχολική αργία από θρησκευτική σε κοσμική εορτή και να τιμούνται οι αληθινοί προστάτες της ελληνικής παιδείας, που είναι αμέτρητοι, π.χ. ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Ιουλιανός, ο Πλήθων κ.ά., πολλούς εκ των οποίων αγνοούν οι Νεοέλληνες (π.χ. τον Φιλόδημο τον γνωρίσαμε τελευταία χάρη στις εκδόσεις Θύραθεν και τον Αλβίνο επίσης χάρη στις εκδόσεις Αρχέτυπο, και υπολείπονται πάμπολλοι άλλοι). Σας πληροφορώ ότι η θεοκρατική μηχανική χρησιμοποιεί κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο προκειμένου να ανατρέψει την αποκατάσταση της αλήθειας στην ιστορική συνείδηση των Νεοελλήνων. Και σίγουρα όσο τελεί υπό θεσμική απαγόρευση η αλήθεια, τόσο θα συρρικνώνεται μέσα στην δίνη του ψέμματος ο νέος Ελληνισμός.
Το μέγιστο δυστύχημα για τον Ελληνισμό ήταν ότι οι Ρωμαιοεβραίοι τον καταδίκασαν με απίστευτη τρομοκρατική βία (βλ. σχετική νομοθεσία, εκδόσεις Κώδικας) στο να απαρνηθεί τον εαυτό του, την συνείδησή του και τον πολιτισμό του, και να αποδεχτεί μία τελείως διαφορετική θρησκευτική αντίληψη που συνδεόταν με τις ανάγκες ενός νομαδικού λαού από την Μέση Ανατολή και που είχε διαμορφωθεί ερήμην και αυτού του λαού από ένα δόλιο τοπικό ιερατείο με ρατσιστικές αντιλήψεις και φασιστικές πρακτικές. Έτσι οι Έλληνες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την μεσογειακή τους ιδιοσυγκρασία και παραδόσεις χιλιετιών, που συνδεόντουσαν με την αγάπη για την κοινωνία, τον άνθρωπο, την φύση, την αρμονία, την αρετή, την σοφία, τον έρωτα, την αυτογνωσία κ.λπ. και να συρθούν σε έναν υποκριτικό πουριτανισμό που παραβίαζε κατάφορα την ανθρώπινη φύση τους, την εθνική τους ταυτότητα και την κοινωνική τους αυτοσυγκρότηση.
Μετά την επί μέρους δογματική και πρακτική απελευθέρωση, που έχει επέλθει στον σύγχρονο Ελληνισμό κατά τον τελευταίο αιώνα, ο θρησκευτικός καταναγκασμός έχει ατονήσει. Επισημαίνοντάς το σε κάποιον γνωστό μου, μού απήντησε πως οι θρησκευτικοί κανόνες είναι απαραίτητοι για να πειθαρχεί ο κόσμος. Στην ερώτησή μου αν ο ίδιος πειθαρχεί στους κανόνες αυτούς, αποκρίθηκε ότι δεν χρειάζονται στον ίδιο αυτοί οι κανόνες αλλά στους άλλους. Οποία υποκρισία! Σίγουρα η συντριπτική πλειοψηφία των συμπατριωτών μας πιστεύει ακριβώς το ίδιο! Για έναν λαό, όπως είναι οι Έλληνες, είναι απολύτως φυσιολογικό, γιατί κάποτε διαμόρφωναν με την συμμετοχή τους οι ίδιοι τους νόμους τους έως έναν ικανοποιητικό βαθμό. Κατόπιν υποδουλώθηκαν στην θεοκρατία και όριζαν άλλοι τους νόμους με τους οποίους τους κυβερνούσαν χωρίς να τους ρωτάνε. Όταν οι Έλληνες απέκτησαν κατόπιν πνευματικής και στρατιωτικής επαναστάσεως την πολυπόθητη ελευθερία τους, αφ� ενός φιλελευθεροποιήθηκε η κατάσταση και μπορούσαν να επηρεάζουν έμμεσα την πολιτική και θρησκευτική εξουσία, αφ� ετέρου όμως εξακολούθησαν να μην μπορούν να συμμετάσχουν άμεσα στην διαμόρφωση της πολιτικής και θρησκευτικής διακυβέρνησης. Ενστικτωδώς, λοιπόν, έπλασαν μια κοινωνική συνείδηση βάσει της οποίας -από αυτόν που βρίσκεται στην ανώτερη κοινωνική τάξη μέχρι αυτόν που βρίσκεται στην χαμηλότερη- αρνούνται να υποταχθούν σε πολιτικούς και θρησκευτικούς νόμους και κανόνες που οι ίδιοι δεν αναγνωρίζουν και με την παραμικρή ευκαιρία τους παραβαίνουν. Με τον τρόπο αυτόν διανύουμε μια συνεχή φάση κανονιστικής αναρχίας θεσπίζοντας και καταργώντας ετεροθεσμισμένες νομοθεσίες.
Βεβαίως την ευθύνη για όλα αυτά τα τραγελαφικά φέρουν αυτοί που θέλησαν να μας πείσουν ότι η εκκλησία δεν είναι η λαϊκή γενική συνέλευση του δήμου, αλλά η συγκέντρωση του ποιμνίου στο μαντρί· ότι δεν θα αναδεικνύουμε τον ηγέτη μας, αλλά θα υποτασσόμαστε στον τσομπάνη μας· ότι δεν είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι, αλλά δούλοι θεού· ότι ορθόδοξος δεν είναι αυτός που κρίνει ορθά, αλλά αυτός που θρησκεύεται δογματικά· ότι δεν δικαιούμαστε να διαλέγουμε ως πρότυπά μας αυτούς που θαυμάζουμε για την αρετή τους (από την Αθηνά, τον Οδυσσέα, τον Περικλή, τον Αλέξανδρο, τον Αριστοτέλη, τον Απολλώνιο τον Τυανέα μέχρι τον Κολοκοτρώνη, τον Μελά, τον Τσε, τον Γκάντι, τον Δαλάι Λάμα, τον Όσσο και όποιον άλλον θέλουμε), αλλά μόνον να δεχόμαστε πιστά τα ��βιβλικά�� παραδείγματα και τους διαφόρους ��αγίους��· ότι δεν δικαιούμαστε να έχουμε προπάτορές μας τους Έλληνες προγόνους μας, αλλά αυτούς που μας υποδεικνύει η «Βίβλος»·· ότι τελικά δεν είμαστε Έλληνες, αλλά Ρωμιοί�κ.τ.λ. κ.τ.λ. κ.τ.λ.
Δεν βλέπετε πόσο η θεοκρατική μηχανική έχει διαβρώσει την κοινωνία μας, όταν θεσμικά αναγνωρίζονται μόνον όσοι ανήκουν στα τρία κραταιά θρησκεύματα του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του ισλαμισμού, ενώ λοιδορούνται όσοι συμπατριώτες μας τείνουν προς περισσότερο ήπιες, φυσιολατρικές και ανθρωπιστικές λατρείες, όπως είναι ο βουδισμός, ο ινδουϊσμός, ο ταοϊσμός, ο ανιμισμός, ο συγκρητισμός, οι απόπειρες μίμησης αρχαιοελληνικών τελετών κ.λπ. Ακόμα και οι άθρησκοι, οι άθεοι, οι αγνωστικιστές, οι ορθολογιστές, οι σκεπτικιστές, οι ελευθερόφρονες κ.ά. συμπατριώτες μας περιθωριοποιούνται. Γιατί; Επιτρέπεται να συμβαίνει αυτή η νοσηρότητα και η καταπίεση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, στον τόπο όπου οι πρόγονοί μας αποθέωσαν την ελευθερία και την δικαιοσύνη;
Παρ� όλα αυτά πάντως είναι αλήθεια ότι ως κοινωνία έχουμε απαλλαγεί από αρκετά θεοκρατικά σύνδρομα του παρελθόντος και παρά του ότι τα δογματικά κατεστημένα επιχειρούν με εκβιασμούς και με προπαγάνδα να επιβάλλουν τον έλεγχό τους χάνουν συνεχώς έδαφος. Η θεοκρατική μηχανική δεν μπορεί να είναι πια αποτελεσματική όπως παλαιότερα, γιατί αδυνατεί να ακολουθήσει τις ανάγκες και τις εξελίξεις της εποχής μας. Με λίγα λόγια οι κοινωνική μετασχηματισμοί αφήνουν όλο και πιο πίσω, στην καθυστέρηση και την ανεπάρκεια, την παρωχημένη και αναχρονιστική θεοκρατική μηχανική. Η εντόπια θεοκρατική μηχανική δεν έχει καν το σθένος �ή έστω το συμφεροντολογικό θάρρος- να αναθεωρήσει, να ζητήσει συγγνώμη, να απολογηθεί για τα εγκλήματα και τα σφάλματά της από την νεοελληνική κοινωνία, πράγμα που σταδιακά την οδηγεί σε περιθωριοποίηση. Μην ξεχνάτε ότι παρά τον ψυχικό και εθνικό εκβιασμό που ασκήθηκε με αφορμή την κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος, μόνον το ένα τρίτο του ελληνικού λαού υπέκυψε στην πίεση και τελικά με την συμφωνία των δύο τρίτων των Ελλήνων ο θρησκευτικός αποχαρακτηρισμός των Ελλήνων νομιμοποιήθηκε!
Αυτήν την στιγμή η θρησκευτικότητα στην Ελλάδα δεν έχει ιστορικά να επιδείξει ούτε καν ένα κοινωνικό και προοδευτικό πρόσωπο, όπως έχει ο λαϊκός καθολικισμός με την θεολογία της απελευθέρωσης στην Λατινική Αμερική, όπου μέρος του κλήρου συνδράμει τα κοινωνικά και πολιτικά προοδευτικά κινήματα ή συντάσσεται με αυτά, με την μερική αναγνώριση και του Βατικανού πλέον. Αντιθέτως, παρά την συμμετοχή κληρικών στους ελληνικούς επαναστατικούς αγώνες (π.χ. Παπαφλέσσας, Διάκος, Καΐρης, Μητροπολίτης Καστοριάς στον Μακεδονικό Αγώνα, Μητροπολίτες Κοζάνης και Ηλείας στην Αντίσταση κ.ά.) δεν σημειώθηκε καμμιά συλλογική μεταρρυθμιστική και αγωνιστική προσπάθεια μέσα από θεολογικούς κύκλους, και αυτό χρεώνεται και πάλι στην εντόπια αντιδραστική θεοκρατική μηχανή που πρόδωσε και κατέστειλε κάθε τέτοια προσπάθεια με το που εμφανίστηκε.
Ωστόσο οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι στις μέρες μας η κοινωνία μας έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσής της από τα εξουσιαστικά δεσμά της θεοκρατικής μηχανικής. Η δογματική καταπίεση αδυνατεί πια να επιβάλλεται απροκάλυπτα και ωμά όπως έπραττε μέχρι και στο πρόσφατο παρελθόν. Τώρα πλέον προσπαθεί να αγκιστρωθεί σε έναν περισσότερο παραδοσιακό και κοσμικό χαρακτήρα, που όμως αμφισβητείται έντονα και γι� αυτό και �μεις συζητάμε αυτά που συζητάμε. Σκεφτείτε απλά και μόνον ότι τα νέα κινήματα για την αποδογματικοποίηση, την αποθρησκευτικοποίηση, την επανελλήνιση ή την εναλλακτικοποίηση της κοινωνίας μας ισχυροποιούνται όλο και περισσότερο, και σε αυτό σαφώς συμβάλλει η ελευθεροφρονούσα ελληνική παράδοση των χιλιάδων ετών ιστορίας μας, που τελικώς απέτρεψε την απόλυτη επιβολή της θεοκρατίας. Ενδεικτικά αναφέρω ότι στην κίνηση των σκεπτικιστών και των απομυθοποιητών Ελλάδος συμμετέχουν 30.000 συμπολίτες μας.
Έχει γεννηθεί, λοιπόν, μια καινούργια οπτική στην Ελλάδα του 21ου αιώνα η οποία μειώνει διαρκώς την θεοκρατική ισχύ και σε θεσμικό και σε ψυχοπνευματικό επίπεδο. Αυτό που απαιτείται για να συνεχιστεί ευοίωνα να επικρατεί είναι η πληροφόρηση και η αυτογνωσία, που επιτυγχάνονται με αδογμάτιστη μελέτη, απροκατάληπτη ενημέρωση και άμεση κινητοποίηση όλων μας, όπως πράττετε και �σεις στα πλαίσια της Gateway Team! Πρέπει, λοιπόν, και ο ορθόδοξος χριστιανισμός όσο είναι καιρός [προκειμένου να καταφέρει να περάσει στη νέα κατάσταση της κοινωνικής ανεξιθρησκείας, που εκ των πραγμάτων διαμορφώνεται σε πείσμα των δογματικών ιερατείων] να εγκαταλείψει τον εξουσιαστικό του χαρακτήρα και την φονταμενταλιστική του συμπεριφορά, και να αποκτήσει κάποιο σύγχρονο και ανθρωπιστικό περιεχόμενο. «Όποιος με τον αναγκασμόν ελπίζει να σύρη τους άλλους εις την ιδίαν θρησκείαν, δείχνει φανερά πως ή δεν εννοεί τι θέλει να ειπή πίστις, ή δεν καταλαμβάνει τι πράγμα είναι του ανθρώπου η θέλησις.», φωνάζει πολύ σοφά εδώ και αιώνες ο αρχιεπίσκοπος Ευγένιος Βούλγαρης, όμως πόσοι από τους εκκλησιαστικούς προεξάρχοντες τον ακούνε είναι ένα άλλο θέμα ...
8) Μιας και είστε μέλος του συνδέσμου ιστορικών Ελλάδος θα ήθελα να σας θέσω το εξής ερώτημα: Πιστεύετε ότι το μάθημα της ιστορίας διδάσκεται σωστά στα ελληνικά σχολεία; Το ρωτώ αυτό διότι αποτελεί θέμα μεγάλων συζητήσεων στην ηλεκτρονική αγορά μας και κρίνω ότι θα ενδιέφερε πολλούς η άποψή σας.
- (8) Κατ� αρχήν να σας πω ότι χαίρομαι πραγματικά που τέτοιου είδους ζητήματα, όπως είναι η διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία, αποτελούν θέματα μεγάλων συζητήσεων στην ηλεκτρονική αγορά ελευθέρου διαλόγου που έχετε συστήσει. Η άποψή μου επί του θέματος της διδακτέας Ιστορίας έχει διαμορφωθεί κατά την μακροχρόνια ενασχόλησή μου με το ζήτημα αυτό, το οποίο είναι σοβαρότατο. Σπουδάζοντας ιστορία, αλλά και παιδαγωγική, φιλοσοφία, ψυχολογία και κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, και βλέποντας εν συνεχεία την εφαρμογή των προγραμμάτων σπουδών στο εκπαιδευτικό σύστημα κατάλαβα αμέσως ότι η βελτίωση των εκπαιδευτικών διδασκαλιών δεν έχει προχωρήσει στον βαθμό που θα έπρεπε από τον καιρό που ήμουν μαθητής �ούτε καν μέσα στα Τ.Ε.Ι. και στα Α.Ε.Ι. που εν πολλοίς συμμετέχουν στην διαμόρφωση των διδακτικών συστημάτων.
Τώρα, όσον αφορά συγκεκριμένα στο μάθημα της Ιστορίας, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα! Η σχολική και πανεπιστημιακή διδασκαλία της Ιστορίας αποτελεί έρμαιο πολιτικών και θρησκευτικών συμφερόντων. Το περιεχόμενο των διδακτικών εγχειριδίων δεν ανταποκρίνεται στα όσα μας διασώζουν οι ιστορικές πηγές. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό οφείλεται στην υποκειμενικότητα των ιστορικών συγγραφέων. Εάν αυτό, όμως, ήταν το πρόβλημα στ� αλήθεια, τότε θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα σχολικά βιβλία διάφορες γνώμες και κοινές συνισταμένες των διαφορετικών ιστορικών προσεγγίσεων. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και ούτε υπάρχει η διάθεση από την πλευρά των κρατικοδίαιτων διδασκόντων και της πολιτικής ηγεσίας του αρμοδίου υπουργείου για να διευθετηθούν αυτά τα προβλήματα. Αντιθέτως η υπουργική εξουσία προχωρά σε μερική κατάργηση του μαθήματος της Ιστορίας καθιστώντας την προαιρετικό μάθημα επιλογής. Δηλαδή πρόκειται για παραλογισμό του τύπου «Πονάει κεφάλι; Κόψει κεφάλι»!
Κατά την μεταπολιτευτική περίοδο σοβαρά βήματα και επίμονες προσπάθειες για την βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος γενικότερα και για την αναβάθμιση του μαθήματος της Ιστορίας ειδικότερα κατεβλήθησαν κυρίως από τον αείμνηστο οραματιστή υπουργό Αντώνη Τρίτση. Στην ίδια γραμμή σημειώνοντας πρόοδο κινήθηκε πρόσφατα και ο υπουργός Πέτρος Ευθυμίου. Το δυστύχημα είναι πως όλα αυτά τα σημαντικά βήματα σήμερα φαίνεται να ακυρώνονται. Οι υπουργοί που προανέφερα είχαν καταφέρει ως έναν βαθμό να περιορίσουν τα ιδεολογήματα του παρελθόντος που στοίχειωναν κυριολεκτικά την σχολική ιστοριογραφία (π.χ. αποκαταστάθηκε μερικώς ο Ιουλιανός ως ανθρωπιστής φιλόσοφος αυτοκράτορας, αμφισβητήθηκαν η «ινδοευρωπαϊκή» θεωρία και η «κάθοδος των Δωριέων», αναγνωρίστηκαν οι Βορειοελλαδίτες Θρακομακεδόνες ως Έλληνες (επιτέλους!), αποβλήθηκε η «βιβλική καταγωγή από τους Αδάμ-Εύα» από τα μη θρησκευτικά εγχειρίδια κ.ά.) και γενικά δόθηκε ώθηση στην ανανεωμένη εκμάθηση της ελληνικής ιστορίας, καθώς και της ελληνικής φιλοσοφίας και των αρχαίων ελληνικών (μάλιστα τα αρχαία ελληνικά εισήχθησαν σε όλες τις τάξεις γυμνασίου-λυκείου). Μετά απ� όλα αυτά δεν έχουμε παρά να αναζητήσουμε τις σκοπιμότητες που σταδιακά καταργούν όλες αυτές τις εξυγιαντικές ανανεωτικές κινήσεις. Διότι εκείνο που κανονικά θα έπρεπε να επιχειρηθεί από τους εκπαιδευτικούς ιθύνοντες είναι να ξεπεραστεί το πρώιμο στάδιο της ξερής αποστήθισης ιστορικών γεγονότων από τους μαθητές και να περάσουμε επιτέλους στο ώριμο στάδιο της ακόλουθης εξέτασης των αιτίων που προκάλεσαν τα ιστορικά συμβάντα και των επιπτώσεων που προκλήθηκαν από αυτά. Έτσι η ιστορία θα αποτελούσε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την αποτελεσματικότερη ανάπτυξη της κρίσης και της συνειδητότητας των παιδιών, καθότι δεν αρκεί να ανευρίσκουμε το τί και το πώς, αλλά και το γιατί και το μετά! Δυστυχώς όμως...
Πολύ καλά κάνετε ως ηλεκτρονική κοινότητα να συζητάτε το θέμα της διδασκόμενης ιστορίας. Διότι αντιλαμβάνεστε ότι ένας λαός χωρίς ιστορική γνώση στερείται των εργαλείων που του επιτρέπουν να διδάσκεται από το παρελθόν, ώστε να διαμορφώνει ένα καλύτερο παρόν και να καλλιεργεί ένα όμορφο μέλλον. Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η υποβάθμιση και η πιθανή εξάλειψη του μαθήματος της ιστορίας στοχεύει στην περαιτέρω αποκοίμησή μας, προκειμένου χωρίς αντιστάσεις να αποφασίζουν ολοκληρωτικά για μας οι αυθαίρετοι �και όχι αιρετοί- εξουσιαστές για όλα όσα μας αφορούν. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να διαμαρτυρόμαστε και ατομικά και συλλογικά (π.χ. η Gateway Team). Επίσης, έχουμε χρέος απέναντι στον εαυτό μας, στα παιδιά μας και στην κοινωνία μας να διαβάζουμε ιστορία από μόνοι μας και να μην περιμένουμε πρωτοβουλίες από τους αναποτελεσματικούς κρατικούς φορείς. Υπάρχουν στην χώρα μας τόσα αξιόλογα βιβλία και περιοδικά ιστορίας και φιλοσοφίας με ανανεωτική οπτική, που είναι κρίμα να αφηνόμαστε να κυλιόμαστε στον βούρκο της άγνοιας. Κλείνοντας θα σας υπενθυμίσω μια σοφή επισήμανση του Υποδιοικητή Μάρκος των Ζαπατίστας: «Θα ζούμε πάντα. Θα επιστρέψουν στη λήθη μονάχα όσοι παραδίδουν την ιστορία τους»!
9)Ποια η εντύπωση που αποκομίσατε από το site της Gateway Team; Μπορείτε να στείλετε κάποιο μήνυμα στους πολυάριθμους φίλους της κοινότητάς μας;
- (9) Αν και δεν συγκαταλέγομαι στους ανθρώπους που αρέσκονται να κολακεύουν, ωστόσο οφείλω να αναγνωρίσω ότι ο διαδικτυακός χώρος της Gateway Team διαθέτει τις προϋποθέσεις που χρειάζονται για την ανάπτυξη μιας άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας, έστω και στα πλαίσια του ηλεκτρονικού κόσμου ανοιχτής επικοινωνίας. Είναι ένα πρότυπο παράδειγμα πειράματος που θα μπορούσε να διαπαιδαγωγήσει το κοινό των συμπολιτών μας προς την κατεύθυνση της αποδοχής των αμεσοδημοκρατικών προτύπων υπεύθυνης λειτουργικότητας, εξ όσων τουλάχιστον αντιλαμβάνομαι. Διότι έχω την εντύπωση πως πρόκειται για μια αγορά ελεύθερων συνομιλητών, και όχι για μια «αγορά» καταναλωτών και καθοδηγητών ή ποιμνίων και τσομπάνηδων.
Αυτό που απευθύνω στην πρωτοποριακή σας κοινότητα ως ευχή, αλλά και ως προτροπή, είναι να συνεχίσετε να είστε δημιουργικοί με εφόδια σας την φαντασία και την λογική, το συναίσθημα και την ανθρωπιά, την αδογμάτιστη σκέψη και την κριτική διάθεση, την εσωτερική αυτογνωσία και την εξωτερική έκφραση. Η σωστή χρήση αυτών των πνευματικών και κοινωνικών όπλων δύναται να εμποδίσει αποτελεσματικά την ανόητη και απάνθρωπη προσπάθεια των κάθε είδους πολιτικοθρησκευτικών ιερατείων να εγκαθιδρύσουν ξανά μεσαίωνες και «ιεροεξεταστήρια».
Με δυό λόγια, για να θυμηθώ τον Φιντέλ Κάστρο, το μήνυμα που σας απευθύνω είναι ότι δεν θα περάσει το δικό τους, θα νικήσουμε!...
Ασχολείται έντονα με τα κοινά από μαθητής γυμνασίου ακόμη. Υπήρξε αντιπρόεδρος, πρόεδρος και επίτιμος πρόεδρος του συλλόγου φοιτητών της σχολής του, εκπρόσωπος σε Φ.Ε.Α.Π.Θ. και Ε.Φ.Ε.Ε., εκπρόσωπος ερευνητών και μέλος κοσμητείας και συγκλήτου στο Α.Π.Θ. Συμμετέχει στο ευρύτερο κοινωνικό και δημοκρατικό κίνημα της χώρας μας στηρίζοντας το αίτημα για άμεση περιεκτική δημοκρατία ενάντια σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού. Η τεράστια αρθρογραφία και οι απόψεις του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε ευρύ φάσμα εντύπων, ενώ είναι σταθερός συνεργάτης στα περιοδικά ’βατον και Δαυλός. Πραγματοποιεί συχνά ομιλίες και διαλέξεις, λαμβάνει μέρος σε ημερίδες και συνέδρια, καθώς και σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές. Είναι μέλος του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων Ελλάδος. Απασχολείται στην εκπαίδευση ως καθηγητής φιλόλογος.
Κυκλοφορούν τα βιβλία του ��Πολιτική Θεολογία & Ιουλιανός�� (Β΄ έκδοση-Ερωδιός 2002), ��Πυθαγόρας & Μουσική�� (Γεωργιάδης 2002), ��Ιουλιανού Ιερή Σοφία�� (Αρχέτυπο 2004), ��Μέγας Αλέξανδρος: Θρύλος & Ιστορία �’γνωστες Πτυχές�� (Ερωδιός 2004). Ήδη το πρώτο του βιβλίο θεωρείται κλασσικό στο είδος του. Αρκετές νέες μελέτες του πρόκειται να εκδοθούν σύντομα.
0 comments
Post a Comment