Για τους επιβαλλόμενους "στόχους" στη ζωή μας

Η ανάπτυξη που πνίγει

Για ποιον λόγο όμως επελέγη το συγκεκριμένο ζήτημα για τον «Δούρειο Ιππο» αυτής της εβδομάδας; Αφορμή αποτέλεσε ένα πρόσφατο άρθρο του Economist σύμφωνα με το οποίο «κανείς δεν έχει εφεύρει πρόσφατα κάτι τόσο χρήσιμο όσο η λεκάνη της τουαλέτας». Και το περιοδικό συνεχίζει αναφέροντας πως «με τις καθαρές γραμμές και το φιλικό τρόπο χρήσης, η ταπεινή λεκάνη έχει μεταμορφώσει τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Και δεν ήταν μόνο η σύγχρονη αποχέτευση που επινοήθηκε από τους μεγάλους εγκεφάλους στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα: δημιούργησαν το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο και τα αντιβιοτικά». Τα προηγούμενα μας βάζουν αυτόματα σε σκέψεις, όχι τόσο για τους ίδιους τους προβληματισμούς που εκφράζονται στο πασίγνωστο διεθνές έντυπο, αλλά περισσότερο για μια… αλλόκοτη «λογική» που μοιάζει να εκφράζεται ολοένα και περισσότερο τελευταία.

Κι αυτό γιατί το άρθρο αυτό του Economist αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου ενός συγκεκριμένου σκεπτικού, βάση του οποίου εξάγεται το συμπέρασμα πως ο «ρυθμός της ανθρώπινης καινοτομίας» μοιάζει να παρουσιάζει πτώση τις τελευταίες δεκαετίες στον ανεπτυγμένο κόσμο, παρά την εμφανή πρόοδο σε ποικίλους τομείς της τεχνολογίας. Αυτή η περίεργη –έως και ακατανόητη- «ανησυχία» που εκφράζεται (άραγε κάποιας ομάδας φιλοσόφων, επιστημόνων, δημοσιογράφων, κοινωνιολόγων ή μήπως μεγαλοεπιχειρηματιών;), καταλήγει στο συμπέρασμα πως ένα τέτοιο γεγονός θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιβράδυνση της «ανάπτυξης», άλλη πονεμένη λέξη, ιδίως για τους Ελληνες και της «παραγωγικότητας». Κλείνοντας, ο συντάκτης του κειμένου επιχειρεί να… καθησυχάσει κάπως τους αναγνώστες, σημειώνοντας πως τεχνολογικές «επαναστάσεις» όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση αντικειμένων και η παραγωγή αυτοκινήτων που θα έχουν τη δυνατότητα να κινούνται χωρίς πλοήγηση στους δρόμους, θα εξισορροπήσουν κάπως τα πράγματα στο μέλλον.

Δεν γνωρίζω εάν οι αναγνώστες ανησύχησαν όντως με την είδηση για την επιβράδυνση του ρυθμού καινοτομίας που παρατηρείται τελευταία… Γεγονός είναι ότι μέσω της επιβαλλόμενης γραμμικής αντίληψης που έχουμε για τον χρόνο, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει για κάποιους μεγάλους «στόχους» που καλούμαστε να επιτύχουμε. Στόχους πολύ συχνά ακατανόητους, τόσο ως προς τη χρησιμότητά τους στην καθημερινότητά μας, όσο και προς την ουσία της ίδιας της ζωής. Ομως η ουσία βρίσκεται στο ίδιο το ταξίδι, όπως έγραψε και ο Καβάφης. Γι’ αυτό ας προσπερνάμε χαμογελώντας τέτοιου είδους «επιστημονικές» αναλύσεις, που στην πραγματικότητα προξενούν στο ανθρώπινο υποσυνείδητο πολύ μεγαλύτερη ζημιά σε σχέση με τα καταστροφολογικά σενάρια τύπου 2012…

Σημείωση: Το κείμενο αυτό του Μηνά Παπαγεωργίου (meta-journalist) δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη στήλη "Δούρειος Ίππος" του περιοδικού "Φαινόμενα" του Ελεύθερου Τύπου στις 19/1/2013.